1. Pengenalan Blockchain & Distributed Ledger Technology (DLT)

1.1 Apakah itu Blockchain?

Definisi Asas Blockchain

Blockchain adalah lejar digital yang diedarkan (Distributed Ledger) yang merekod transaksi secara desentralisasi dan tidak boleh diubah (immutable). Setiap transaksi dalam blockchain dikumpulkan dalam blok dan dihubungkan secara kriptografi, membentuk rantaian blok (blockchain).

Blockchain juga dikenali sebagai teknologi lejar teragih kerana setiap salinan data blockchain tersebar di banyak komputer (nodes), menjadikannya lebih selamat daripada sistem berpusat.

Konsep Ledger Digital yang Diedarkan

Lejar digital blockchain berfungsi sebagai rekod awam bagi semua transaksi yang berlaku dalam rangkaian. Ciri utama lejar ini adalah:

- Diedarkan – Tiada satu entiti tunggal yang mengawal semua data.

- Terdesentralisasi – Semua node dalam rangkaian memiliki salinan data yang sama.

- Tidak boleh diubah (Immutable) – Setelah data direkodkan, ia tidak boleh diubah atau dipadam.

Bagaimana Blockchain Menyimpan Transaksi Secara Immutability?

• - Setiap transaksi direkod dalam blok.


• - Blok mengandungi hash kriptografi unik untuk mengesahkan integriti data.


• - Blok baru dihubungkan dengan blok sebelumnya menggunakan hash, membentuk rantaian blok.


• - Jika seseorang cuba mengubah transaksi lama, hash akan berubah dan menjadikan data tidak sah.

1.2 Sejarah dan Evolusi Blockchain

1. 
   

   1991: Konsep "Merkle Tree" diperkenalkan oleh Stuart Haber & Scott Stornetta

   
   

   
   
   • - Digunakan untuk memastikan integriti data dalam rekod digital.
   
   
   • - Menjadi asas kepada sistem blockchain moden.
   
   
   
   


2. 
   

   2008: Whitepaper Bitcoin oleh Satoshi Nakamoto

   
   
   
   
   • - Memperkenalkan Bitcoin sebagai sistem mata wang digital berasaskan blockchain.
   
   
   • - Mencipta mekanisme Proof of Work untuk mengesahkan transaksi tanpa pihak ketiga.
   
   
   
   


3. 
   

   2015: Ethereum dilancarkan dengan konsep Smart Contracts

   
   
   
   
   • - Ethereum membolehkan pemaju membina aplikasi terdesentralisasi (dApps) di atas blockchain.
   
   
   • - Smart contracts membolehkan automasi transaksi berdasarkan syarat yang telah ditetapkan.
   
   
   
   


4. 
   

   2016: Hyperledger diperkenalkan oleh Linux Foundation

   
   
   
   
   • - Fokus kepada penggunaan blockchain dalam perniagaan (enterprise blockchain).
   
   
   • - Hyperledger Fabric membolehkan organisasi membina blockchain permissioned dengan kawalan penuh.
   
   
   
   


5. 
   

   2020 – Kini: Blockchain berkembang ke DeFi, NFT, CBDC, dan Enterprise Blockchain

   
   
   
   
   • - DeFi (Decentralized Finance): Sistem kewangan terbuka tanpa bank.
   
   
   • - NFT (Non-Fungible Token): Aset digital unik yang disimpan dalam blockchain.
   
   
   • - CBDC (Central Bank Digital Currency): Mata wang digital yang dikeluarkan oleh bank pusat.
   
   
   • - Enterprise Blockchain: Blockchain digunakan untuk pengurusan rantaian bekalan, kesihatan, dan banyak lagi.
   
   
   
   

1.3 Konsep Asas Distributed Ledger Technology (DLT)

DLT vs Blockchain: Perbezaan Konsep

DLT		Blockchain
Tidak semestinya dalam bentuk rantaian blok		Mesti menggunakan blok yang dirantaikan
Boleh mempunyai model pusat atau separa pusat		Mesti terdesentralisasi
Contoh: R3 Corda, IOTA Tangle		Contoh: Bitcoin, Ethereum, Hyperledger Fabric

• Struktur DLT: Tiada Pihak Pusat

  
  
  
  
  • - Setiap node dalam rangkaian menyimpan salinan lejar.
  
  
  • - Setiap perubahan dalam lejar memerlukan persetujuan semua node (mekanisme konsensus).

Bagaimana DLT Berfungsi?

• - Transaksi direkodkan dalam ledger digital tanpa pihak pusat.


• - Konsensus digunakan untuk mengesahkan transaksi.


• - Semua nod dalam rangkaian menerima dan menyimpan salinan data yang sama.

Kelebihan DLT

✅ Keselamatan – Tiada satu titik kegagalan (single point of failure).

✅ Ketelusan – Semua transaksi boleh diperiksa oleh semua pihak yang berhak.

✅ Kecekapan – Mengurangkan keperluan pihak ketiga dalam transaksi.

Cabaran DLT

❌ Skalabiliti – Sukar untuk menangani jumlah transaksi besar.

❌ Integrasi dengan sistem tradisional – Kebanyakan sistem masih berasaskan pangkalan data pusat.

❌ Regulasi – Banyak negara masih belum mempunyai rangka kerja perundangan yang jelas.

1.4 Jenis Blockchain: Public, Private, dan Permissioned

1.5 Kes Penggunaan Blockchain dalam Pelbagai Industri

1. a. Kewangan (DeFi & CBDC)

   
   
   
   
   • - Ripple: Memudahkan transaksi antarabangsa tanpa bank.
   
   
   • - USDT (Tether): Mata wang kripto stabil yang digunakan secara global.

2. b. Kesihatan

   
   
   
   
   • - MedRec: Rekod kesihatan berasaskan blockchain yang selamat.
   
   
   • - Hyperledger Fabric: Digunakan dalam sistem pengurusan data perubatan.

3. c. Rantaian Bekalan

   IBM Food Trust: Menjejaki pergerakan makanan dari ladang ke pengguna akhir.

4. d. Pendidikan

   MIT Blockcerts: Menyediakan sijil akademik berasaskan blockchain.

5. e. Undi & Pilihan Raya

   Voatz: Sistem pengundian elektronik berasaskan blockchain untuk meningkatkan keselamatan dan kepercayaan.

   
   

   Kesimpulan

   
   

   Blockchain dan Distributed Ledger Technology (DLT) adalah teknologi yang semakin berkembang dan memberikan banyak manfaat dalam pelbagai industri. Dengan memahami konsep, jenis, dan kes penggunaannya, kita dapat melihat bagaimana blockchain boleh mengubah cara perniagaan dan transaksi dilakukan secara digital.